اطلاعات:

احسان نراقی (زادهٔ 1305) تحصیلات مقدماتی را تا کلاس یازدهم در مدرسهٔ پهلوی کاشان و سال دوازدهم را نیز در دارالفنون تهران به‌پایان رساند. ابتدا دو سال در دانشگاه تهران به تحصیل حقوق پرداخت و سپس لیسانس جامعه‌شناسی را از دانشگاه ژنو دریافت نمود و موفق به اخذ دکترا از دانشگاه سوربن فرانسه گردید. در جریان ملی شدن صنعت نفت روابط خود را با آیت‌الله کاشانی (که از اقوام وی بود) گسترش داد و به‌نوعی عامل دولت دکتر محمد مصدق در سوئیس گردید. بازگشت او به کشور در سال 1331 در اوج اقتدار ملیّن، وی را به رابط غیررسمی میان مصدق و کاشانی و گاهی مترجم کاشانی در برخورد با خبرنگاران تبدیل کرد. نراقی با ورود به حلقهٔ قدرت توانست از طریق دکتر غلامحسین صدیقی در دانشگاه تهران مشغول به‌کار گردد. همزمان با کمک دکتر علی‌اکبر سیاسی، مؤسسهٔ مطالعات و تحقیقات اجتماعی را بنیان‌گذاری نموده و مدت 12 سال مدیریت آن را به عهده داشت. او از منسوبان فرح پهلوی بود و سال‌ها به‌عنوان مشاور وی فعالیت می‌نمود. او در اواخر رژیم پهلوی هشت نشست خصوصی نیز با محمدرضاشاه پهلوی داشت و به مشاوره او پرداخت.

---

خلاصه مصاحبه:

نسب و ویژگی خانوادگی- خاطراتی از ایام تحصیل از دورهٔ ابتدایی در کاشان تا دانشگاه در ژنو- پیوستن به نهضت ملی شدن صنعت نفت و همکاری با مصدق- خاطراتی از روابط و کارهای پدر- انتقاد از کم‌توجهی دولت به مسئلهٔ مجاهدین خلق- تفاوت‌های نظام آموزشی ایران و سوئیس- آغاز فعالیت‌های سیاسی در دانشگاه- علل و انگیزه‌های مخالفت با شوروی- دفاع از صنعت ملی شدن نفت و چگونگی انتخاب نراقی از سوی مصدق به‌عنوان سخنگو- اخراج موقت از سوئیس توسط پلیس سیاسی این کشور و بازگشت به ایران- کودتای 28 مرداد و پیش‌بینی مصدق- خدمات مصدق به ایران و کوتاهی شاه دربارهٔ حکم دادگاه مصدق- خلیل ملکی و ترور شخصیت وی از سوی حزب توده- اثبات عدم وابستگی خلیل ملکی به آمریکا- رابطهٔ نراقی با جلال آل احمد- چگونگی تأسیس مؤسسهٔ تحقیقات اجتماعی و فعالیت‌های آن- حمایت ابتهاج از مؤسسهٔ تحقیقات اجتماعی- گزارش تحقیقات در مناطق نفت‌خیز و تشکیل شورای اقتصاد با حضور شاه- ارتباط با دکتر صالح- رابطهٔ نراقی با جبههٔ ملی و کمک وی برای عدم دستگیری ملکی و آل احمد توسط ساواک- مخالفت‌ها و موافقت‌های برخی از درباریان و وزرا در ارتباط با تحقیقات مؤسسه- مانع‌تراشی‌های ساواک در ارتباط با فعالیت‌های مؤسسهٔ تحقیقات اجتماعی- انتشار گزارش فرار مغزها در نیویورک‌تایمز و افزایش حقوق اساتید به دستور شاه- بیان فعالیت‌های مشترک و ارتباط با یونسکو- قرارداد انتقال گاز به روسیه در مقابل ساخت کارخانهٔ ذوب‌آهن ایران- بدبینی محمدرضا پهلوی نسبت به انگلیس- اختلاف محمدرضاشاه با بی‌بی‌سی فارسی- کمک مالی محمدرضاشاه به جمهوری‌خواهان در انتخابات- ماجرای نصب و عزل امینی به نخست‌وزیری توسط شاه- وساطت شاه برای کمک به مصر در جنگ 73 بین مصر و اسرائیل- مأموریت پولیاتفسکی پیش از کنفرانس گوادلوپ- آزادی رهبران جبههٔ ملی توسط شریف امامی- بی‌اعتمادی شاه به اطرافیانش و درد دل او با زنان اروپایی که به دیدارش می‌رفتند- بی‌اعتمادی شاه به روشنفکران و اعتماد کامل به ساواک- اعتقادات مذهبی شاه اعتقادات یک انسان بی‌سواد به دین بود- پیشنهاد بررسی و مصادرهٔ اموال درباریان به فرح برای جلب رضایت مردم- مخالفت شاه با آموزش سیاسی نظامیان، از بیم کودتای آن‌ها- بی‌توجهی به قانون اساسی در دوران طاغوت- بی‌لیاقتی شاه برای حکومت بر ایران و عدم مقابلهٔ او با سختی‌ها- تشریح نظر سفیر آمریکا راجع به نراقی- دیدارهای شاه و احسان نراقی- معرفی شاه به‌عنوان مسبب اصلی انقلاب، در دیدار شاه و نراقی- انتقاد نراقی از شاه به سبب برخورد نامناسب وی با روحانیت و عصبانی کردن آن‌ها- نشان دادن فیش حقوقی رانندهٔ نراقی به شاه برای اثبات ناآگاهی او از وضع زیردستانش- تغییر رفتار شاه از شهریور 20 تا انقلاب 57- نظر مثبت فرح راجع به نراقی- تلاش فرح برای جبران ضعف‌های شاه- روابط و معاملات ناسالم و متعدد اشرف پهلوی- رضا قطبی و ویژگی‌های وی- معرفی جشن هنر شیراز و بیان نقاط قوت و ضعف آن- انفعال هویدا در مقابل شاه- نظر مثبت نراقی در رابطه با روابط اقتصادی و اخلاقی سالم هویدا- دیدار نراقی و امام موسی صدر در پاریس و یونسکو- نظر نراقی در رابطه با علَم- نامهٔ بختیار به امام خمینی- مخالفت بقایی با بحث ولایت‌فقیه- نظر نراقی دربارهٔ شریعتی و ادعاهای دروغین او- نظریهٔ شریعتی با بنیانی مارکسیستی و ظاهری اسلامی- سرگردانی فکری جلال آل احمد- نظر نراقی در رابطه با مشکل جامعهٔ ایران در چند دههٔ اخیر- حاصل عمر احسان نراقی از دید وی.